Onder alternatieve geneeswijzen wordt verstaan: alle vormen van diagnostiek en therapie die niet aan de Nederlandse medische faculteiten of officieel erkende paramedische opleidingen worden gedoceerd.

Binnen de gezondheid treft men daarnaast uiteenlopende omschrijvingen aan voor het woord holisme. De volgende aspecten kunnen worden onderscheiden;

• Er is een ondeelbare eenheid van het mens zijn. Lichaam, ziel en geest vormen een onlosmakelijk geheel.
• Er is een wezenlijke samenhang tussen objectieve en subjectieve aspecten van ziekte. Enerzijds zijn er de objectieve, wetenschappelijke, verifieerbare en reproduceerbare elementen van ziekte en anderzijds de subjectieve beleving, intuïtie, zingeving en beïnvloeding van binnenuit door de zieke mens. Er zijn aspecten van de werkelijkheid zoals geloof en levensbetuiging die slechts ten dele voor het verstand toegankelijk kunnen worden gemaakt. Men zal moeten toegeven dat de kennis omtrent sommige gebieden van het leven slechts een beperkte mogelijkheid heeft om tot het terrein van de empirische wetenschappen door te dringen. Daarom zal het de beroepsuitoefening van een arts ten goede komen, wanneer hij ook ontvankelijk is voor niet- of voorwetenschappelijke kennis.
• De mens bevindt zich in een netwerk van relaties met de hem omringende mensen en de hem omringende natuur. Hij is ingebed in en staat in wisselwerking met een groter geheel. Microsociaal wordt dit onder meer gevormd door het gezin, het werk en de buurt. Macrosociaal door het milieu, de politiek, de kerk en andere factoren. De mens is alleen te begrijpen in samenhang met de wereld. Aan dit samenhangend geheel worden eigenschappen toegekend die niet zijn terug te vinden in de afzonderlijke delen.

Kernbegrippen binnen holistisch denken in de gezondheidzorg zijn, intuïtief, beweeglijk, subjectief en wat handelen betreft eerder meegaand dan ingrijpend.

In de oudheid al stond bij Hippocrates de hele mens centraal in het denken over ziek zijn en gezond zijn. Er was geen scheiding tussen lichaam en geest. Tegenover deze Hippocratische geneeskunst van de school van Kos (Grieks eiland) stond reeds in die tijd de school van Knidos (plaats op het vasteland van het huidige Turkije). In Knidos streefde men naar een stelsel van ziekten. Door het richten van de aandacht op de ziekte dreigde de zieke mens zoals de school van Kos die zag, vergeten te worden. Kos en Knidos werden symbolen van een tweetal richtingen waarvan Knidos de reductionistische stroming vertegenwoordigde, terwijl Kos stond voor de Hippocratische geneeskunst en daarmee voor het holistisch denken. In dit verband worden ook wel de termen substantiële en functionele rationaliteit. Substantiële rationaliteit staat voor begrippen als zingeving, beleving, communicatie en eigen leefwereld. Deze berust op het vermogen de werkelijkheid te ervaren als een geordend geheel. Bij functionele rationaliteit gaat het om instrumentele systemen die succesvolle en meetbare procedures opleveren en die leden tot differentiatie en specialisatie. De begrippen substantiële en functionele rationaliteit lopen grotendeels parallel aan respectievelijk holisme en reductionisme. Waarbij de substantiële rationaliteit steeds meer in de verdrukking komt door de overheersende functionele rationaliteit.